Ίδρυση, λειτουργία και υποχρεώσεις σωματείου

Ίδρυση, λειτουργία και υποχρεώσεις σωματείου

Κάθε σύλλογος λειτουργεί με τη νομική μορφή σωματείου. Ανεξάρτητα από το διακριτικό τίτλο ή τη χρήση όρων στην καθημερινότητα σωματείο μπορεί να είναι ο σύνδεσμος, η ομοσπονδία, το δίκτυο, η Μ.Κ.Ο.. Ο όρος ΜΚΟ (Μη κυβερνητικές ή Μη κερδοσκοπικές οργανώσεις) είναι αρκετά παρεξηγημένος. Ωστόσο, δεν αντιστοιχεί σε νομική μορφή στην Ελλάδα. Είναι το κάθε σωματείο (σύλλογος, σύνδεσμος κτλ) και η κάθε Αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία (δεν ταυτίζεται με το σωματείο. Έχει διαφοερετική νομική μορφή)

Ποιές, όμως, είναι οι διαδικασίες ίδρυσης και λειτουργίας ενός σωματείου; Ποιές είναι οι υποχρεώσεις του;

Νομοθεσία

Η ίδρυση και η λειτουργία σωματείου διέπεται από τους παρακάτω νόμους:

1. Άρθρα 29 & 30 του Ν. 281/1914 που επανήλθε σε ισχύ με το Ν.Δ. 42/74,
2. Αστικός Κώδικας: άρθρα 78 έως 107 και άρθρα 61 έως 77 περί νομικών προσώπων
3. Άρθρο 3 του Ν. 6553/1934
4. Ν.4308/2014 (Ελληνικά Λογιστικά πρότυπα)

Διαδικασία ίδρυσης

• Σύνταξη καταστατικού
• Σύνταξη ιδρυτικής πράξης και προσωρινής διοίκησης υπογεγραμμένη από τουλάχιστον 20 μέλη
• Σύνταξη πίνακα μελών προσωρινής διοίκησης
• Σύνταξη σχεδίου για έκδοση διαταγής
• Κατάθεση αίτησης στο ειρηνοδικείο της έδρας του σωματείου
• Κατάθεση φακέλου στο πρωτοδικείου (μαζί με τα έγγραφα από το ειρηνοδικείο)
• Δημοσίευση σε εφημερίδα και στο τεύχος του ταμείου νομικών
• Μαζί με τις δημοσιεύσεις παραδίδεται ο φάκελος στο τμήμα σωματείων του πρωτοδικείου
• Έναρξη στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. της έδρας

Βιβλία που πρέπει να τηρούνται

1. Βιβλίο πρακτικών Γενικών Συνελεύσεων
2. Βιβλίο Πρακτικών συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου
3. Βιβλίο Μητρώου Μελών
4. Βιβλίο Ταμείου
5. Βιβλίο περιουσιακών στοιχείων
6. Πρωτόκολλο εισερχομένων και εξερχομένων εγγράφων
7. Μπλοκ εισπράξεων

Υποχρεώσεις προς το αντίστοιχο τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας

Διέπονται από το 29 Π.Δ. 281/1914, (οι υποχρεώσεις μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με  Περιφερειακή ενότητα)

Στο αντίστοιχο γραφείο της περιφερειακής ενότητας τηρείται ο φάκελος του σωματείου που πρέπει να περιέχει:

1. Πρακτικό Γ.Σ. για προκήρυξη εκλογών ανάδειξης μελών Διοικητικού Συμβουλίου και Εξελεγκτικής Επιτροπής, από το Βιβλίο Πρακτικών Γενικών Συνελεύσεων ( θεωρημένο από τον Πρόεδρο και τον Γραμματέα της Γ.Σ.).
2. Πρακτικό Αρχαιρεσιών της Εφορευτικής Επιτροπής για ανάδειξη μελών Διοικητικού Συμβουλίου και Εξελεγκτικής Επιτροπής (θεωρημένο από την Εφορευτική Επιτροπή).
3. Πρακτικό συγκρότησης σε σώμα και εκλογής προεδρείου του Διοικητικού Συμβουλίου, από το Βιβλίο Πρακτικών συνεδριάσεων του Διοικητικού  (θεωρημένο από τον Πρόεδρο και τον Γραμματέα του Δ.Σ.).
4. Ονομαστική κατάσταση μελών του Δ.Σ. και Εξελεγκτικής Επιτροπής, στην οποία να αναγράφεται η διεύθυνση και τα τηλέφωνα αυτών.
5. Διεύθυνση των γραφείων του σωματείου και αριθμό τηλεφώνου.

Κάθε χρόνο πρέπει να προσκομίζονται:

1. Οικονομικός Απολογισμός προηγούμενου έτους (θεωρημένο από τον Πρόεδρο και τον Ταμία του Δ.Σ.).
2. Έκθεση εξελεγκτικής Επιτροπής προηγούμενου έτους (θεωρημένη από την Επιτροπή).
3. Αντίγραφο πρακτικού τελευταίας ετήσιας Γενικής Συνέλευσης στην οποία εγκρίνεται ο οικονομικός απολογισμός και ο απολογισμός πεπραγμένων Δ.Σ. (ανάγνωση έκθεσης Εξελεγκτικής Επιτροπής – ομόφωνη έγκριση και απαλλαγή Δ.Σ. από πάσα ευθύνη) (θεωρημένο από τον Πρόεδρο και τον Γραμματέα της Γ.Σ.).
4. Συνοπτική έκθεση δραστηριοτήτων προηγούμενου έτους.

Προαιρετική εγγραφή στο μητρωό πολιτιστικών φορέων το Υπουργείου Πολιτισμού

Εφόσον ασκεί πολιτιστική δράση μπορεί να εγγραφεί στο μητρώο πολιτιστικών φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού. Η εγγραφή είναι προαιρετική. Του δίνει, ωστόσο, τη δυνατότητα ενδεχόμενης στήριξης από το Υπουργείο. Η διαδικασία ολοκληρώνεται μέσω της ιστοσελίδα drasis.culture.gr. Περισσότερα για τη διαδικασία μπορείτε να δείτε εδώ

Φορολογικές υποχρεώσεις

• Υποχρεωτική λήψη ΑΦΜ
• Υποχρεωτική δήλωση Κωδικών δραστηριότητας (Κ.Α.Δ. ‪94991601 Υπηρεσίες Πολιτιστικών Συλλόγων και Σωματείων)
• Δήλωση τραπεζικού λογαριασμού
• Σύνδεση του ΑΦΜ του σωματείου με το ΑΦΜ του εκάστοτε προέδρου (δηλώνεται υποχρεωτικά εντός 30 ημερών από την κάθε αλλαγή. Αλλιώς υπάρχει πρόστιμο)
• Δήλωση στο μητρώο πραγματικών δικαιούχων ( Συσχέτιση του Νομικού προσώπου με τον Πρόεδρο, τον ταμία και τον γραμματέα)
• Καταστάσεις πελατών προμηθευτών (ΜΥΦ)
• Δηλώσεις παρακρατούμενων φόρων (εφόσον χρειαστεί)
• Δήλωση φορολογίας εισοδήματος (έντυπο Ν). Είναι ετήσια και σε αυτή δηλώνονται τόσο τα φορολογητέα όσο και τα αφορολόγητα έσοδά τους (νόμος 4172/2013 άρθρο 45)
• Υποχρεώσεις σχετικά με τα ηλεκτρονικά βιβλία (η κατάσταση είναι μεταβατική. Προσεχώς θα ανακοινωθούν και οι σχετικές υποχρεώσεις των σωματείων)

Υποχρεώσεις διαφάνειας

Εφόσον επιχορηγείται από δημόσιους φορείς με ποσό άνω των 3.000 € πρέπει να αναρτά τα στοιχεία επιχορηγήσεων και τις αντίστοιχες δαπάνες στο μητρώο επιχορηγούμενων φορέων στη διαύγεια mef.diavgeia.gov.gr. Η μη ανάρτηση μπορεί να συνεπάγεται αποκλεισμό από μελλοντικές επιχορηγήσεις.

Ασφαλιστικές Υποχρεώσεις

Δεν υπάρχει υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ ούτε των μελών  ούτε των μελών του Διοικητικού του συμβουλίου. Εφόσον, όμως, απασχολείται προσωπικό υπάρχουν ανάλογες υποχρεώσεις καταβολής ασφαλιστικών εισφορών και αντίστοιχων καταστάσεων στον ΕΦΚΑ.

Προσωπικό μπορεί να απασχοληθεί με

• Σύμβαση μισθωτής εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου)
• Με τίτλο κτήσης (για ορισμένες ειδικότητες πχ εισηγητές σεμιναρίων)
• Με εργόσημο (για ορισμένες ειδικότητες)
• Με λήψη τιμολογίου από ελεύθερο επαγγελματία (μπλοκάκι)
• Μέσω προγραμμάτων του ΟΑΕΔ, προγραμμάτων πρακτικής άσκησης, voucher κτλ

Όργανα διοίκησης

• Γενική Συνέλευσης
• Διοικητικό συμβούλιο (ο αριθμός των μελών του διοικητικού συμβουλίου και οι αρμοδιότητές του καθορίζονται από το καταστατικό).

Οι υποχρεώσεις και οι αρμοδιότητες και των δύο πρέπει να αναφέρονται ρητά στο καταστατικό

Μέλη

• Για τη σύσταση σωματείου χρειάζονται τουλάχιστον 20 μέλη
• Είσοδος νέων μελών επιτρέπεται πάντοτε
• Μέλος μπορεί να αποχωρήσει όποτε επιθυμεί
• Μέλος μπορεί να αποβληθεί
• Τα μέλη του σωματείου είναι ισότιμα εκτός αν προβλέπει διαφορετικά το καταστατικό. Ως εκ τούτου μπορεί το καταστατικό να προβλέπει πολλές κατηγορίες μελών με διαφορετικά δικαιώματα και υποχρεώσεις.
• Μέλος μπορεί να αποβληθεί για λόγους που προβλέπει το καταστατικό ή με απόφαση της γενικής συνέλευσης
• Μέλη μπορούν να εισέλθουν, να αποχωρήσουν ή να αποβληθούν χωρίς τροποποίηση του καταστατικού.

Εκπροσώπηση

• Το διοικητικό συμβούλιο του νομικού προσώπου το αντιπροσωπεύει δικαστικά και εξώδικα (το καταστατικό ορίζει τα πρόσωπα που το εκπροσωπούν πχ ολόκληρο το διοικητικό συμβούλιο ή μόνο ο πρόεδρος ή ο πρόεδρος, ο ταμίας και ο γραμματέας κτλ)
• Πράξεις εκπροσώπησης μπορεί να ανατεθούν και σε τρίτους
• Αποφάσεις και δεσμεύσεις του διοικητικού συμβουλίου καθώς και υπογραφές των προσώπων που το εκπροσωπούν δεσμεύουν το σωματείο

Ευθύνη σωματείου

Το σωματείο ευθύνεται για τις πράξεις ή τις παραλείψεις των οργάνων που το αντιπροσωπεύουν, εφόσον η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που τους είχαν ανατεθεί και δημιουργεί υποχρέωση αποζημίωσης. Το υπαίτιο πρόσωπο ευθύνεται επιπλέον εις ολόκληρον.

 Ευθύνη προέδρου

Ο Πρόεδρος του Σωματείου έχει τις ίδιες ευθύνες με τον Πρόεδρο μίας Α.Ε. ή ενός Ν.Π.Δ.Δ., δηλαδή ευθύνεται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή του φόρου τόκων και προστίμων που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες καθώς και του φόρου που παρακρατείται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους (Με την παρ. 1 του άρθρου 50 «Αλληλέγγυα ευθύνη» του Κ.Φ.Δ. (Ν.4174 / 2013)

Έσοδα

• Συνδρομές μελών
• Δωρεές
• Χορηγίες
• Επιχορηγήσεις
• Συμμετοχή σε εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα
• Εμπορική δραστηριότητα (Έσοδα από εμπορική δραστηριότητα θεωρούνται έσοδα  πώληση αγαθών και παροχή υπηρεσιών σε τρίτους. Εφόσον υπάρχουν εντάσσονται σε καθεστώς ΦΠΑ και τα κέρδη τους φορολογούνται με την αντίστοιχη κλίμακα φορολογία εισοδήματος των νομικών προσώπων (24% για φέτος)

Φορολογικά προνόμια

• Δεν επιβαρύνεται με τέλος επιτηδεύματος
• Τα έσοδα από συνδρομές μελών και δωρεές θεωρούνται έσοδα κεφαλαιουχικού χαρακτήρα και είναι αφορολόγητα.
• Απαλλάσσονται από ΦΠΑ και φόρο ως 2 εκδηλώσεις το χρόνο που σχετίζονται με την πραγματοποίηση των σκοπών του μετά από αίτηση στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. (Ν. 2859/2000 παρ. 1 περ. ιη. )
• Απαλλάσσονται από ΦΠΑ για παροχή υπηρεσιών πολιτιστικής ή μορφωτικής φύσης, εφόσον αποδεικνύουν το μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα τους και τους πολιτιστικούς και μορφωτικούς σκοπούς τους. Τέτοια μπορεί να είναι η οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, εκθέσεων και διαλέξεων (Ν. 2859/2000 παρ. 1 περ. ιστ)